Bezpieczeństwo i higiena pracy w zakładach przemysłu koncentratów spożywczych |
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRZEMYSŁU SPOŻYWCZEGO I SKUPU z dnia 12 grudnia 1968 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładach przemysłu koncentratów spożywczych. (Dz. U. Nr 48 poz. 346)
Na podstawie art. 7 ust. 3 ustawy z dnia 30 marca 1965 r. o bezpieczeństwie i higienie pracy (Dz. U. Nr 13, poz. 91) zarządza się, co następuje: § 1. Przepisy rozporządzenia dotyczą bezpieczeństwa i higieny pracy osób zatrudnionych w zakładach przemysłu koncentratów spożywczych i środków odżywczych, zwanych w dalszym ciągu rozporządzenia "zakładami". Rozdział 1. Przepisy ogólne § 2. Układ dróg i chodników na terenie zakładu powinien zabezpieczać bezkolizyjny ruch pojazdów i pieszych. § 3. W nowo budowanych, przebudowywanych lub modernizowanych zakładach maszyny i urządzenia stanowiące wyposażenie pomieszczeń produkcyjnych powinny być ustawione w kolejności zapewniającej potokowość produkcji i nie powodującej krzyżowania się toków produkcyjnych. § 4. 1. Przewody rurowe powinny być szczelne i oznaczone odpowiednimi barwami, w sposób wskazujący wyraźnie przeznaczenie danego przewodu oraz kierunek przepływającej w nim cieczy, pary lub gazu. § 5. Aparatura kontrolno-pomiarowa ciśnienia lub próżni powinna być okresowo sprawdzana przez wyznaczone do tego osoby, niezależnie od kontroli sprawowanej przez organy dozoru technicznego. § 6. 1. Naprawy, konserwacje i czyszczenie maszyn lub urządzeń powinny być dokonywane tylko po ich wyłączeniu z ruchu i zabezpieczeniu przed przypadkowym włączeniem oraz po wywieszeniu tablicy ostrzegawczej "Uwaga nie włączać - czyszczenie". § 7. Zabrania się w czasie ruchu maszyn i urządzeń produkcyjnych pobierania prób z miejsc nie przeznaczonych do tego celu. § 8. Mieszarki, maszyny dozujące i agregaty kostkujące zasilane energią elektryczną powinny posiadać podwójne wyłączniki prądu, z tym że jeden z tych wyłączników powinien znajdować się w zasięgu ręki obsługującego pracownika. § 9. W działach produkcji suchej (np. budynie) urządzenia, których działanie powoduje powstawanie pyłów, powinny być szczelne, a pomieszczenia powinny być systematycznie oczyszczane z pyłów. § 10. Urządzenia i pasy napędowe w dziale produkcji suchej (np. budynie), na których mogą powstawać ładunki elektryczności statycznej, powinny posiadać odprowadzenia uziemiające te ładunki. § 11. Elektryczne lampy wziernikowe, oświetlające wnętrza aparatów oraz urządzeń, powinny być hermetyczne i zasilane prądem o napięciu nie przekraczającym 24 V, a także powinny posiadać zabezpieczenie przed stłuczeniem klosza ochronnego. § 12. Zabrania się ładowania wózków tak, aby ładunek przesłaniał pole widzenia kierującego wózkiem. § 13. Esencje aromatyczne powinny być przechowywane w pomieszczeniach wydzielonych, w opakowaniach szczelnie zamkniętych, posiadających informację o zawartości oraz wskazówki o bezpiecznym obchodzeniu się z tymi esencjami. § 14. W działach produkcyjnych powinny być zainstalowane umywalki z dopływem zimnej i ciepłej wody oraz zaopatrzone w środki do mycia rąk. § 15. Spożywanie posiłków i palenie papierosów powinno odbywać się w miejscach lub pomieszczeniach na ten cel przeznaczonych. § 16. Mieszarki i przenośniki ślimakowe powinny być tak urządzone, aby w chwili otwarcia pokrywy mieszadła lub zdjęcia osłony przenośnika ślimakowego następowało automatycznie ich unieruchomienie. § 17. 1. W pomieszczeniach, w których powstaje stłuczka szklana, powinny znajdować się szczelne zbiorniki przeznaczone do gromadzenia stłuczki. § 18. Urządzenia czyszczące i rozdrabniające powinny być zabezpieczone przed dostaniem się metalowych przedmiotów, mogących spowodować powstanie iskry lub wybuchu. § 19. 1. Otwieranie autoklawów powinno odbywać się po uprzednim wyrównaniu ciśnienia w autoklawie z ciśnieniem zewnętrznym. § 20. Przy aparatach pracujących pod ciśnieniem (np. autoklawy, ekstraktory) pakunki złącz poszczególnych części aparatu powinny być dodatkowo zabezpieczone osłonami metalowymi. § 21. Czynności, przy których pracownik ma styczność z materiałami żrącymi lub szkodliwymi dla zdrowia, powinny być wykonywane z zachowaniem następujących warunków:
Rozdział 2 Produkcja koncentratów spożywczych. § 22. Przy stanowiskach pracy, na których mogą być wykonywane czynności w pozycji siedzącej, stoły powinny być tak usytuowane, aby umożliwiały swobodne wykonywanie pracy. Przy stołach powinny być zainstalowane krzesła obrotowe z oparciem lędźwiowym. § 23. 1. Warniki do prażenia kaszy, grochu lub fasoli powinny posiadać izolację cieplną. § 24. 1. Pracownicy zatrudnieni przy obsłudze otwartych kotłów warzelnych powinni być zaopatrzeni w buty gumowe, rękawice ochronne i frontowe fartuchy nieprzemakalne. § 25. 1. Odpływ wody z urządzeń do mycia surowców powinien być tak wykonany, aby woda nie rozlewała się po podłodze pomieszczeń. § 26. Zabrania się wkładania ręki do będących w ruchu maszyn o napędzie mechanicznym, jak np. obieraczka, krajalnica, mieszarka, myjka. § 27. 1. Pary wydobywające się w czasie blanszowania, gotowania lub mycia powinny być ujęte w miejscu ich powstawania i odprowadzane na zewnątrz budynku. § 28. 1. Przygotowanie roztworu kwasu siarkowego powinno odbywać się poza halą produkcyjną na otwartej przestrzeni, w odległości co najmniej 10 m od budynku. § 29. 1. Suche siarkowanie owoców i warzyw powinno być przeprowadzane w hermetycznie zamkniętych komorach i pod stałą kontrolą personelu dozorującego. § 30. Odpylanie silników elektrycznych lub innych maszyn w działach produkcyjnych powinno być dokonywane przy pomocy urządzeń pyłossących. § 31. Stoły, na których odbywa się pakowanie wyrobów gotowych i półproduktów w działach pakowni, powinny być gładkie, o konstrukcji nie utrudniającej ich oczyszczenie. § 32. 1. Odprowadzenie wody spod wieży absorpcyjnej dwutlenku węgla i chlorowodoru powinno posiadać zamknięcie hydrauliczne. § 33. W pomieszczeniach produkcyjnych i magazynach, w których operuje się kwasem solnym, powinny być zainstalowane punkty czerpania wody bieżącej, umożliwiające szybkie udzielenie pomocy w razie poparzeń kwasem. § 34. 1. Zabrania się przechowywania kwasu solnego w innych naczyniach niż w zbiornikach-kamionkach lub w szklanych balonach w koszach. Naczynia te muszą posiadać wyraźne oznaczenie wskazujące ich zawartość. § 35. 1. Transport kwasu solnego z magazynu do działów produkcji hydrolizatów białkowych odbywać się powinien mechanicznie, szczelnymi przewodami z tworzyw odpornych na działanie kwasu solnego i par chlorowodoru. § 36. Leje zasypowe do sypkich surowców białkowych powinny być zaopatrzone w sita i elektromagnesy. § 37. Pary wydobywające się w czasie procesu hydrolizy surowców białkowych lub w czasie neutralizacji kwaśnego hydrolizatu białkowego powinny być ujęte w miejscu ich powstania i odprowadzone do wieży absorpcyjnej. § 38. Działy produkcyjne współpracujące ze sobą powinny posiadać sprawnie działającą dwustronnie sygnalizację dźwiękową lub świetlną. § 39. Urządzenia służące do hydrolizy surowców białkowych, neutralizacji kwaśnego hydrolizatu lub podgęszczania płynów powinny być napełniane nie więcej niż do 4/5 pojemności tych urządzeń. § 40. Autoklawy, neutralizatory, odbarwiacze i zbiorniki leżakowe do hydrolizatu białkowego przed przystąpieniem do naprawy lub przeglądu powinny być należycie przewietrzone, umyte i wystudzone, a przed wejściem pracownika do wnętrz sprawdzone na zawartość substancji szkodliwych dla zdrowia. § 41. Pracownik wchodzący do jednego ze zbiorników wymienionych w § 40 powinien mieć na sobie szelki ochronne z przytwierdzoną linką, której drugi koniec powinien trzymać inny pracownik, znajdujący się na zewnątrz, ubezpieczający pracownika pozostającego we wnętrzu zbiornika. Prace te powinny odbywać się pod nadzorem osoby wyznaczonej przez kierownika zakładu. § 42. Dodawanie w celu neutralizacji sody do kwaśnego hydrolizatu białkowego powinno być prowadzone w sposób zapobiegający wykipieniu. § 43. Pompy pras hydraulicznych i filtracyjnych powinny posiadać manometry, z oznaczeniem czerwoną kreską dopuszczalnego ciśnienia. § 44. 1. Dźwignie do ręcznego dociskania ram błotniarek służących do oczyszczania roztworów aminokwasowych powinny być dokładnie dopasowane do gniazd znajdujących się na kole dociskowym. § 45. 1. Pomieszczenie do produkcji ziarna rozpęcznionego powinno znajdować się w miejscu wydzielonym. § 46. 1. Armatki do rozpęczniania ziarna powinny być tak ustawione, aby zapewniony był najwyższy stopień wyciszenia. § 47. Pracownicy zatrudnieni przy rozpęcznianiu ziarna powinni co trzy miesiące przechodzić badania specjalistyczne organu słuchu i systemu nerwowego. § 48. Zabrania się zatrudniania przy urządzeniach rozpęczniających ziarno (armatkach) kobiet i młodocianych. § 49. 1. Komory silosów do magazynowania owocu dzikiej róży w atmosferze dwutlenku siarki powinny posiadać hermetyczne zamknięcia. § 50. 1. Mieszarki do materiałów sypkich do produkcji budyni powinny być opróżniane mechanicznie. § 51. 1. Przygotowanie zestawów zapachowych powinno odbywać się w wydzielonym pomieszczeniu.
Rozdział 3 Produkcja konserw. § 52. Ściany pomieszczeń produkcyjnych, podlegających dezynfekcji środkami odkażającymi, powinny być pokryte do wysokości co najmniej 1,8 m materiałami nienasiąkliwymi, odpornymi na działanie stosowanych środków (np. płytkami ceramicznymi). § 53. 1. Wywietrzniki w oknach powinny otwierać się do wewnątrz, za pomocą urządzeń dostępnych z poziomu posadzki. § 54. 1. Przenoszenie ręczne pojemników z gorącą zalewą do konserw lub z innym płynem powinno być wykonywane przez dwóch pracowników, przy uwzględnieniu obowiązujących norm dźwigania ręcznego. § 55. Przewożenie mięsa i innych surowców do produkcji konserw powinno odbywać się dostosowanymi do tego celu wózkami. § 56. Powierzchnia stołów, na których odbywa się trybowanie i żyłowanie mięsa, powinna być gładka, szczelna oraz przystosowana do zmywania. § 57. 1. Noże, tasaki, topory i inne ostre narzędzia po zakończeniu pracy i w czasie przerw w pracy powinny być przechowywane w specjalnie na ten cel przeznaczonych miejscach lub w futerałach. § 58. Pracownicy zatrudnieni przy obróbce mięsa powinni posiadać rękawice ochronne oraz ochrony brzuszne. § 59. Odległość między stanowiskami pracy, na których używane są noże, powinna wynosić co najmniej 1 m. § 60. 1. Kosz zasypowy urządzenia do rozdrabniania mięsa, flaków i warzyw, przy ręcznym podawaniu tych produktów, powinien być wyposażony w pierścień ochronny, uniemożliwiający pracownikowi włożenie ręki do wnętrza urządzenia. § 61. 1. Kuter, krajalnica, kostkownica i mieszarka powinny w czasie pracy mieć zamknięte pokrywy, a ich otwarcie powinno spowodować automatyczne wyłączenie maszyny z ruchu. § 62. 1. Kotły do obróbki termicznej mięsa powinny posiadać pokrywy zaopatrzone w sprawnie działające przeciwwagi. § 63. Narzędzia używane w warzelni, jak czerpaki, łopatki itp., powinny posiadać gładkie rękojeści, o złym przewodnictwie ciepła. § 64. Gorące buliony powinny być transportowane mechanicznie, przewodami rurowymi. § 65. Pracownicy zatrudnieni w warzelni powinni być przeszkoleni w zakresie udzielania pierwszej pomocy przy oparzeniach tłuszczem lub parą. § 66. Nadziewarki powinny posiadać manometry oraz ograniczniki dolnego i górnego posuwu tłoka. § 67. 1. Zabrania się uruchamiania zamykarki z otwartymi osłonami głowicy. § 68. 1. Na przewodach doprowadzających parę i wodę do autoklawu powinny być zainstalowane zawory zwrotne. § 69. W autoklawach pionowych wprowadzanie i wyjmowanie kosza powinno odbywać się przy pomocy elektrowciągu.
Rozdział 4 Produkcja wyrobów kawowych. § 70. Piece do prażenia suszu cykorii, buraka i ziarna powinny posiadać, niezależnie od napędu mechanicznego, napęd ręczny, uniemożliwiający obracanie pieca w razie doraźnego wyłączenia prądu. § 71. 1. Cyklony do odprowadzania pyłów z suszu buraka, cykorii i zboża oraz gazów spalinowych, powstających przy prażeniu, powinny być oczyszczane nie rzadziej niż dwa razy w tygodniu. § 72. Pracownik zatrudniony przy prażeniu suszu cykorii, buraka lub ziarna powinien używać okularów zabezpieczających przed promieniowaniem podczerwonym. § 73. Mieszanie prażeniny cykorii, buraka i ziarna przy ich chłodzeniu powinno odbywać się mechanicznie. § 74. Usuwanie nalepów z walców mielących prażeninę buraka, cykorii lub ziarna powinno odbywać się mechanicznie, przy pomocy automatycznych zgarniaczy. § 75. W czasie pracy górne i dolne drzwiczki mlewników walcowych do rozdrabniania surowców wymienionych w § 74 powinny być stale zamknięte. § 76. Urządzenie do rozdrabniania surowców kawowych, jak granulatory i gniotowniki, powinny być całkowicie zabezpieczone przed możliwością zetknięcia się ręki pracownika z wirującymi elementami rozdrabniania. § 77. 1. Wymiana walców mlewników do rozdrabniania powinna być dokonywana pod bezpośrednim nadzorem kierownika warsztatów. § 78. Urządzenie wirnikowe suszarni rozpyłowej oraz jej wentylatory powinny być okresowo sprawdzane przez wyznaczone osoby. § 79. Pracownik wchodzący do wieży suszarni rozpyłowej powinien posiadać na sobie szelki bezpieczeństwa i być asekurowany liną przez drugiego pracownika. § 80. Pracownik obsługujący olejowy, gazowy lub inny piec powinien używać sprzętu chroniącego przed poparzeniem i przed olśnieniem.
Rozdział 5 Produkcja waniliny. § 81. Praca w działach produkcyjnych powinna być zatrzymana w razie przekroczenia w powietrzu strefy roboczej dopuszczalnych norm zawartości par toluenu bądź ksylenu oraz par dwutlenku siarki. § 82. Neutralizatory hydrolizatu oraz wirówki do oddzielania ligniny powinny być wyposażone w lokalne urządzenia wyciągowe. § 83. Urządzenia do neutralizacji i rozkładu bisulfitów powinny być wyposażone w łapacze z roztworem wodorotlenku sodu do neutralizacji wydzielającego się dwutlenku siarki. § 84. Urządzenia do ekstrakcji i reekstrakcji powinny być szczelne i zabezpieczać przed wydzielaniem się par rozpuszczalnika do pomieszczeń miejsc pracy. § 85. W pomieszczeniu ekstrakcji i reekstrakcji urządzenia elektryczne oraz instalacja siły i światła powinny odpowiadać wymaganiom stawianym dla pomieszczeń niebezpiecznych ze względu na możliwość wybuchu. § 86. Maszyny, urządzenia oraz zbiorniki należy uziemić w celu odprowadzenia ładunków elektryczności statycznej. § 87. Pomieszczenia produkcyjne oraz miejsca przeładunku rozpuszczalników (toluenu, ksylenu) powinny być wyposażone w urządzenia przeciwpożarowe. § 88. 1. Niezbędne prace spawalnicze mogą być przeprowadzone w budynku produkcyjnym i przy zbiornikach ustawionych na zewnątrz budynku tylko pod bezpośrednim nadzorem kierownika warsztatów, kierownika wydziału produkcyjnego i kierownika ochrony przeciwpożarowej. § 89. 1. Usuwanie uszkodzeń w kanałach, przez które przebiegają przewody lub rurociągi, powinno być dokonywane pod bezpośrednim nadzorem kierownika wydziału lub majstra. § 90. Pracownicy zatrudnieni przy produkcji waniliny powinni być przeszkoleni w zakresie udzielania pierwszej pomocy przy zatruciu oparami toluenu, bezwodnika kwasu siarkowego i oparzeniach kwasem siarkowym lub ługiem sodowym. § 91. Rozruch rurociągu i rozdzielni parowej powinien być przeprowadzany stopniowo, po sprawdzeniu urządzeń odwadniających i pod bezpośrednim nadzorem kierownika warsztatów. § 92. Rurociągi kwasu siarkowego i ługu sodowego nad przejściami i stanowiskami roboczymi powinny być od spodu zabezpieczone rynnami, przystosowanymi do odprowadzania ewentualnie powstałych wycieków. § 93. 1. Przeładunek toluenu lub ksylenu z cystern kolejowych do cystern kołowych powinien odbywać się mechanicznie przy pomocy pompy nie powodującej iskrzenia. § 94. Przeładunek kwasu siarkowego i roztworu ługu sodowego z cystern kolejowych do cystern kołowych powinien odbywać się mechanicznie, przy pomocy pomp lub sprężonego powietrza. § 95. 1. Przeładunek toluenu, ksylenu, kwasu siarkowego i ługu sodowego powinien być dokonywany przez pracowników przeszkolonych do wykonywania tego rodzaju pracy. § 96. 1. Włazy zbiorników do magazynowania toluenu lub ksylenu powinny być zabezpieczone szczelnie pokrywą. § 97. Zawory do regulacji dopływu wody i kwasu powinny być usytuowane w miejscu zapewniającym bezpieczną ich obsługę oraz dobrą widoczność poziomu cieczy w urządzeniu. § 98. 1. Mieszanie kwasu z wodą należy przeprowadzać mechanicznie lub sprężonym powietrzem. § 99. W pobliżu urządzeń do rozcieńczania kwasu i rozpuszczania sody powinien być zainstalowany sprawnie działający natrysk wodny. § 100. Przewód doprowadzający parę do wnętrza autoklawu powinien być zaopatrzony w zawór zwrotny. § 101. Neutralizatory powinny posiadać szczelne zamknięcie, uniemożliwiające przedostawanie się dwutlenku siarki do pomieszczeń produkcyjnych. § 102. Poszczególne czynności przy zakwaszaniu powinny być dokonywane przy użyciu okularów ochronnych, rękawic gumowych i maski gazowej z pochłaniaczem, absorbującym dwutlenek siarki. § 103. Pracownicy obsługujący wirówki do oddzielania ligniny powinni mieć zapewnioną 15-minutową przerwę, po każdych 2 godzinach pracy. § 104. Podawanie toluenu do ekstrakcji powinno odbywać się pompą o napędzie parowym. § 105. 1. W dziale ekstrakcji i reekstrakcji zabrania się używania do napraw narzędzi powodujących iskrzenie. § 106. Urządzenia do absorpcji dwutlenku siarki powinny być całkowicie hermetyczne. § 107. Urządzenie do destylacji waniliny powinno być uziemione. § 108. 1. Usuwanie z urządzenia destylacyjnego waniliny i smółek podestylacyjnych powinno być przeprowadzane w rękawicach gumowych i okularach ochronnych. § 109. 1. Przy produkcji waniliny mogą być zatrudnione jedynie osoby, które zostały dopuszczone do danej pracy na podstawie orzeczenia lekarskiego.
Rozdział 6 Produkcja makaronu. § 110. 1. Transport mąki w workach w magazynie powinien odbywać się mechanicznie. § 111. 1. Leje zasypowe przenośników powinny być zabezpieczone sitami i wyposażone w urządzenia pyłossące. § 112. 1. W pomieszczeniu wybijalni jaj powinna być doprowadzona do umywalki gorąca i zimna bieżąca woda. § 113. 1. Samoczynne wyłączniki termiczne przy mieszadłach ciasta powinny być poddawane okresowej kontroli, zabezpieczającej sprawne ich działanie. § 114. Wymiana mieszadeł i matryc tłoczni do makaronu powinna być przeprowadzona przy pomocy mechanicznych podnośników. § 115. Zabrania się usuwania uszkodzonych opakowań w czasie pracy automatu pakującego podczas jego ruchu. Rozdział 7. Przepisy końcowe. § 116. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1969 r., z tym że przepisy § 16, § 45 ust. 2 i § 86 wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 1970 r. |